carita ci kaso jeung ci sereh

SASAKALA WALUNGAN CIKASO JEUNG WALUNGAN CISEREH

Jaman baheula di daérah pajampangan ngadeg hiji karajaan, katelahna karajaan Cakra Buana. Raja na gagah sakti mandraguna jenengannana Prabu Raksa Cakra Buana, di sarengan ku patih anu sami gagah jenengana Patih Kebo Dongkol, Prabu Cakar Buana kagungan dua putra pameget ari anu cikal jenengana Radén Kaso Cakra Buana atanapi sok disebat Radén Kaso, ari anu bungsu jenengana nyaéta Radén Sereh Cakra Buana atanapi sok di sebat Radén Sereh, éta dua putra Raja téh nyuswana teu pantos tebih mung bénten dua taun, duanana sami tindak tandukna, malahmah raraina gé sapertos kembar Gandang perténtang hadé réngkak paripolahna kitu deui weweséna pada gagah sakti mandraguna, bubuhana teureuh ti ramana nyaéta Prabu Raksa Cakra Buana.

Hiji waktos Prabu Cakra Buana ngangkir dua putrana ka karaton, atuh teu talangké deui ieu Radén kaso sareng Radén sereh énggal sumping ka karaton nohonan pangangkir nujadi Rama, saparantos dugi ka karaton, pok Prabu Cakra Buana misaur : Radén anaking anak ama, anu pasus di piagul tur di pe rees ku ama kasép, hidep di angkir ku ama teuaya sanés, wiréh ama téh geus beki kolot beki suda ku tanaga pikran gé geus ngurangan, mereun geus mejehna léngsér dina enggoning ngokolahken ieu Nagara. Tapi ama téh bingung sabab hidep duaan téh sasatna pantes pikeun jadi Raja, tah ku hal sakitu ama téh rék ngayakeun saémbara pikeun hidep duaan, nyaéta saha - saha anu bisa nyien walungan nepi ka Talanca nu aya di laut kidul jeung nu panghelana nepi éta nu hak jadi Raja, kumaha kirana hidep sanggup.?

Pangapuntan ama, upami tempat ngawitan ngadamel walungan téh tipalih mana.? Saur Radén Kaso bari cong nyembah.  Masalah mimiti nyien walungan kumaha hidep baé, nu penting paheula-heula nepi.  Pangaputen ama, dikawitan saémbara téh ti irah.? Saur Radén Sereh.

Ceuk implengan ama teu aya deui waktu anu merenah jeung keuna kana itungan sakumaha wangsit jeneng Ratu di ieu Nagara, wiréh saémbara téh di kawitan dina dinten énjing.  Ngadangu kitu ieu Radén Kaso manahna rada sebér ogé sabab anjeuna apalen kana kadigjayaan nu janten rayi.

Pok Prabu Cakra Buana misur deui : kasép anaking mun hidep engké réngse nampi pancén ti ama pikeun nerusken perjuangan jadi ais pangampih di ieu Nagara, sing bener-bener jadi pamingpin anu guna aya mangfa’atna tur bersih ogé berwibawa, dimana nyangking kaluuhan di ieu nagara téh bakal di tungtut konsekuensi anjeun salaku ais pangampih di ieu nagara, jeung bakal loba tantanganna, nu matak kudu di tunjang ku pendidikan. Sangkan bisa sagolek pangkek sacangred pageuh, moal unggut galinduan moal gedag ka anginan, kudu boga sifat anu opat, diantarana hiji kudu jujur dina nyarita, enya ceuk enyana lain kudu ceuk laina, kaduana nyaéta kudu bener-bener ngalaksanakeun amanah, luyu jeung kasangupan anu tangtu, heulaanan anu aya dina awak sorangan, ulah waka nuduh kanu jauh, nyawang kanu anggang, anu katiluna sing apik berang dahar, naha éta nu di dahar ku anjeun téh ladang basilat, naha ladang koropsi, sabab bisi jadi kulit jadi daging jadi sungsum jadi balung jadi bagal pangawasa, sabab manusa béda jeung sato, sato paéh saukur semet bilatungan tapi jelema sajaba ti bilatungan téh bakal panggih jeung balitungan. Anu ka opatna, nyaéta hidep ulah ngaluarkeun cai panon sakumaha menang paristiwa, sababna dina perjuangan yakin hidep téh bakal manggih kaperih kanyeri jeung sajabana, moal teu kitu sabab dina perjuangan mah bakal aya pengorbanan. Tah kitu kasép mangga ayeuna mah gera miang, prung geura lumaku, bral geura lumampah. Sakitu ti Ama.

saparantos aya hibar kitu mah ieu dua putra Raja téh undur tipayunena, seja tatahar pikeun saémbara dina dinten énjing.

Nitih wanci nu mustari, ninggang mangsa nu utama ieu saémbara badé di kawitan, saparantos ieu Goong kabuyutan di takol ku mang Léngsér, nya Deeerrr éta saémbara téh dikawitan....

Berang ka ganti ku peting, poé ka ganti ku mingu, Mingu ka ganti ku bulan, kacarioskeun ieu lalampahan Radén sereh dugi ka hiji palemburan nu katelahna lembur cilopang, kabeneran di éta lembur téh aya hiji kariaan nangap kuda lumping, sora gendang marakpak mirig para juru ibing nu keur ngibing, dina tengah-tengah nu ngibing meledug hasep parukuyan meni ngelun minuhan jomantara nyambuang di sabuderena.

Nangenan yén Radén Kaso mah teuacan dugi ka lebah hanjat kaddinya téh, ieu Radén sereh hanjat kadarat seja ngarerehkeun kacapé, bari ningali éta kariaan, nanging rerehna Radén sereh téh lami pisan bakating ku pogot-pogotna ningali éta kariaan, atuh anjeuna kapihelaan ku Radén Kaso.

Saparantos uningaeun yén Radén Kaso parantos tebih tipayun, ieu Radén Sereh ambek, bengetna beureum lir besi atah di belem, ieu kuda lumping di candak terus di balangkeun kana gawir dugi ka éta kuda lumping téh napel dina gawir. Pok Radén Sereh misaur : kurang ajar bangkar warah daripada aing kapihelaan lewih hadé tutumpuran, kajen kumaha aing kudu jadi Raja. Teras ieu Radén Sereh ngaluarkeun kasaktianna, anjeuna mubus kana lebet taneh seja nyusul rakana Radén Kaso.

Teu kantos lami ti harita ieu Radén Sereh mucunghul tina lebet taneh, bréh téh aya di hiji wewengkon, dina implengana éte téh wewengkon Talanca, padahal étamah kalebet wewengkon Ciroyom, teu kantos lami jol mang Léngsér nepangan ka Radén Sereh

 Pok misaur : pangapunteun Radén ieu mang Léngsér seja ngadugikeun pisaur tuang rama Prabu wiréh Radén diantos dikaraton seja nyakséni di istrénan nana Radén Kaso janten Raja. Saparantos sasauran kitu mang Lengsér indit deui,

 nanging ieu Radén Sereh alimen kakaraton deui da saurna kanggo naon ka karaton ogé ngan ukur nandangan wirang, anjeuna miang seja ngalalana, niti-niti pancaniti nété-nété barurungsit.

Nya atuh ieu Karajaan Cakra Buana téh langkung majeng saparantos di Rajaan ku Radén Kaso Cakra Buana.

Dugi ka ayeuna walungan nu di damel ku Radén Kaso di sebatna walungan Cikaso, kitu deui walungan nu di damel ku Radén Sereh di sebatna walungan Cisereh. Sarta kuda lumping nu di balangkeun ku Radén Sereh katinggali wetaneun simpang dago dina lamping Cisereh

Buktos carios tadi. Walungan nu di damel ku Radén kaso di sebatna walungan cikaso sarta walungan nu di damel ku Raén sereh di sebat walungan ci srerh, dugi ka kiwari walungn ci kaso jeung ci sereh caina teu pantos ngahiji, sabab walungan cisereh ngamuara ka walungan ci sereh, saur sepuh mah tilas mubusna Radén sereh, teras kuda lumping nu di balangkeun ku Radén sereh tiasa katinggal dina lamping belah wétan.

Sakitu carios anu kapihatur mugia sa sieureun sabenyeuren janten pi entengen pikeun urang sadaya hirup kumbuh di alam dun’ya.

Garapan. Jepi supriatna s

                        Jampang kulon. Sukabumi.